آیین نامه اجرایی جزء (۵) بند (الف ) ماده (۱۹۲) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی - سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۳.۱.۲۶ بنا به پیشنهاد مشترک شماره ۱۰۷۳۶ مورخ
۱۳۸۱.۷.۷ وزارت‌بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
و به استناد جزء (۵) بند (الف) ماده(۱۹۲) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،
اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه اجرایی جزءیادشده را به شرح زیر
تصویب نمود:
آیین‌نامه اجرایی جزء (۵) بند (الف) ماده (۱۹۲) قانون برنامه سوم توسعه
اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
ماده ۱ - منظور از سالمند در این آیین‌نامه کلیه افراد ۶۰ سال و بالاتر می‌باشند.
ماده ۲ - منظور از ساماندهی، بهبود روش زندگی و ارتقای کیفیت آن و ایجاد رضایت از
زندگی در سالمندان ازطریق ارائه خدمات رفاهی، بهداشتی، درمانی و توانبخشی
می‌باشد که با رعایت سیاستها و خط‌مشیهای زیر انجاممی‌پذیرد:
الف ـ فراهم ساختن امکان تداوم حضور سالمند در جامعه
ب ـ تأکید بر حفظ موقعیت و جایگاه سالمند در خانواده
پ ـ تأمین حداقل نیازهای اساسی سالمندان نیازمند در کشور
ت ـ تأکید بر حفظ احترام، شأن و حرمت سالمند
ث ـ فراهم ساختن امکان مشارکت مردم، انجمنها و مؤسسات غیردولتی
ماده ۳- به منظور ساماندهی سلامت و رفاه سالمندان، شورای ملی سالمندان به ریاست
وزیر بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و دبیری رئیس سازمان بهزیستی کشور و با حضور
اعضای ذیل تشکیل می‌گردد:
الف ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یا یکی از معاونان وی.
ب ـ وزیر مسکن و شهرسازی یا یکی از معاونان وی.
پ ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی یا یکی از معاونان وی.
ت ـ وزیر آموزش و پرورش یا یکی از معاونان وی.
ث ـ وزیر کشور یا یکی از معاونان وی.
ج ـ وزیر بازرگانی یا یکی از معاونان وی.
چ ـ وزیر جهادکشاورزی یا یکی از معاونان وی.
ح ـ رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا یکی از معاونان وی.
خ ـ رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
دـ رییس سازمان تربیت بدنی یا یکی از معاونان وی.
ذـ رییس سازمان بازنشستگی کشوری.
رـ رییس سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح.
زـ مدیر عامل سازمان تأمین اجتماعی.
ژـ سرپرست کمیته امداد امام خمینی (ره).
س ـ سه نفر متخصص دانشگاهی صاحب نظر در امر سلامت سالمندان به انتخاب رییس شورا
تبصره ۱- در صورت نیاز از نمایندگان سایر بخشها یا سازمانها نیز دعوت خواهد شد تا
با حق رأی شرکت نمایند.
تبصره ۲- شورای ملی سالمندان هر شش ماه یک‌بار در حضور رئیس جمهور تشکیل خواهد شد.
ماده ۴- وظایف شورای ملی سالمندان به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ سیاست‌گذاری در جهت تأمین سلامت و رفاه سالمندان کشور.
ب ـ تصویب برنامه‌های مربوط به سالمندان در دستگاههای اجرایی.
پ ـ هماهنگی بین دستگاههای اجرایی برای ساماندهی امور سالمندان و اجرای برنامه‌های
مصوب شورا.
تبصره ۱- آیین‌نامه داخلی شورای مزبور در اولین جلسه شورا به تصویب خواهد رسید.
تبصره ۲ - دبیرخانه شورای ملی سالمندان در محل سازمان بهزیستی کشور تشکیل خواهد
شد.
ماده ۵ - وظایف دبیرخانه شورای ملی سالمندان به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ تدوین سیاستها و برنامه‌های مرتبط با سلامت و رفاه سالمندان
ب ـ تعیین دستور جلسات شورا و برگزاری جلسات و دعوت از اعضا
پ ـ پیگیری اجرای تصمیمات شورا و دریافت گزارش عملکرد از دستگاههای ذی‌ربط
ت ـ تهیه گزارش پیشرفت برنامه‌ها و تخلفات دستگاهها از اجرای تصمیمات
ث ـ تهیه بانک اطلاعات سالمندان کشور با همکاری دستگاههای ذی‌ربط
ماده ۶ - سازمان بهزیستی کشور مجاز است مبالغی را به شرح ذیل به عنوان یارانه حق
مراقبت و نگهداری‌سالمند در مراکز توانبخشی و نگهداری و منازل به صاحبان مراکز
مذکور در بخش غیردولتی و خانواده‌ها و دیگرافراد مراقبت کننده پرداخت و به نحوه
هزینه‌کرد آن نظارت نماید:
الف ـ جهت مراقبت و نگهداری هر یک از سالمندان نیازمند در مراکز توانبخشی و
نگهداری غیردولتی تا ۷۵درصد هزینه سرانه تمام شده برای نگهداری سالمند در بخش
دولتی.
ب ـ جهت مراقبت و نگهداری هر یک از سالمندان نیازمند در خانواده سالمند و یا منازل
افراد واجد شرایط تا۴۰ درصد هزینه سرانه تمام شده برای نگهداری سالمند در بخش
دولتی.
تبصره ۱ - سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است یارانه‌های موضوع بندهای
"الف" و "ب" راتأمین و در لوایح بودجه سنواتی ذیل ردیف سازمان بهزیستی استانها
منظور نماید.
تبصره ۲ - هزینه سرانه تمام شده برای مراقبت و نگهداری هر سالمند در بخش دولتی هر
استان با در نظرگرفتن شاخصهای درمانی و توانبخشی منطقه مربوط، همه ساله توسط
کارگروهی متشکل از نمایندگان تام‌الاختیارسازمان بهزیستی استان، سازمان مدیریت و
برنامه‌ریزی استان و استانداری استان مربوط تعیین می‌گردد. مصوبات‌این کارگروه با
اکثریت آرا برای سازمانهای تابع، لازم‌الاجرا خواهد بود.
تبصره ۳ - هزینه نگهداری آن عده از سالمندانی که بی‌سرپرست یا مجهول‌الهویه هستند،
تماماً از محلاعتبارات سازمان بهزیستی کشور تأمین و در اختیار مراکز نگهداری کننده
غیردولتی قرار داده خواهد شد.
ماده ۷ - سازمان بهزیستی کشور موظف است به منظور تشویق و ترغیب بخش غیردولتی به
گسترش و ایجادمراکز نگهداری و توانبخشی سالمندان از محل وجوه اداره شده‌ای که در
لوایح بودجه سنواتی منظور می‌گردد،تسهیلات اعتباری قرض‌الحسنه جهت احداث یا خرید
یا تأمین ودیعه اجاره ساختمان، تجهیز و راه‌اندازی مرکز تامیزان ۹۰ درصد
هزینه‌های موردنیاز در اختیار متقاضیان ایجاد مراکز مذکور قرار دهد.
ماده ۸ - سازمان بهزیستی کشور موظف است نسبت به تأمین وسایل کمکی از قبیل سمعک،
عینک، صندلیچرخدار، واکر و مانند آن اقدام نماید.
ماده ۹ - سازمان بیمه خدمات درمانی مکلف است کلیه افراد سالمند فاقد پوشش بیمه
خدمات درمانی را ازمحل اعتباراتی که در لوایح بودجه سنواتی برای آنان منظور
می‌گردد، تحت پوشش بیمه درمان درآورد.
ماده ۱۰ - سازمان بهزیستی کشور با همکاری کمیته امداد امام خمینی (ره) موظف است
کلیه سالمندان زیرخط(۱) فقر را تحت پوشش حمایتی قرار دهد و نسبت به شناسایی
خانواده‌هایی که تمایل به نگهداری سالمندان درمناطق شهری و روستایی دارند اقدام و
نتیجه را به دبیرخانه شورای مذکور اعلام نماید.
ماده ۱۱ - وزارت مسکن و شهرسازی مکلف است برای کمک به تأمین مسکن سالمندان نیازمند
فاقد مسکناقدام نماید و تمهیدات لازم برای تخصیص یارانه تعمیر و بازسازی مسکن برای
سالمندان نیازمند فراهم گردد.
ماده ۱۲ - به منظور ایجاد تشکلهای مردمی و مراکز روزانه سالمندان، شهرداریها،
سازمانها و کانونهایبازنشستگی موظفند نسبت به تأمین حمایتهای مالی و فضای فیزیکی
مناسب در جهت ایجاد تسهیلات لازم برای‌پرنمودن اوقات فراغت، انجام ورزش،
راه‌اندازی تورهای سیاحتی، مطالعه و فعالیتهای فرهنگی تحت نظارت‌افراد ذی‌صلاح
اقدام نمایند.
ماده ۱۳ - در جهت تأمین امنیت غذایی سالمندان، وزارتخانه‌های جهادکشاورزی،
بازرگانی، بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
مکلفند در جهت ارتقای سواد تغذیه‌ای، تعیین‌الگوی مصرف، در دسترس قراردادن مواد
غذایی مورد نیاز و بهبود قدرت خرید سالمندان اقدام کنند.
ماده ۱۴ - سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است در جهت تکریم مقام
سالمند، ایجادنگرش مثبت در سالمندان و آموزش شیوه زندگی سالم مشتمل بر توصیه‌های
تغذیه‌ای، ورزشی، بهداشت روان وغیره به سالمندان و با هماهنگی دبیرخانه شورای
یادشده برنامه‌های لازم را تهیه و پخش نماید.
ماده ۱۵ - شهرداریها موظفند ضمن جلب مشارکت سالمندان و کسب نظرات ارزشمند ایشان،
اقدامات لازم‌را در زمینه ایجاد ساختار مطلوب در فضاهای مختلف شهری به عمل آورند.
ماده ۱۶ - سازمان تربیت بدنی موظف است امکانات و تسهیلات مناسب را جهت ورزش دوران
سالمندیفراهم نماید.
ماده ۱۷ - کلیه دستگاهها موظفند اقدامات لازم را درخصوص حمایت از انتقال تجربیات
سالمندان به افرادجوان در حیطه کاری خود به عمل آورند.
ماده ۱۸ - باتوجه به نامناسب بودن کلیه شاخصهای سلامتی، اجتماعی و اقتصادی در
زنان سالمند، کلیه‌دستگاهها موظفند در حیطه وظایف خود توجه ویژه به زنان سالمند
نمایند.
ماده ۱۹ - باتوجه به بافت جمعیتی و امکانات موجود در مناطق شهری و روستایی، کلیه
دستگاهها موظفند درحیطه وظایف خود توجه ویژه به سالمندان روستایی نمایند.
ماده ۲۰ - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است مساعدتهای مالی لازم را در جهت
تسهیل استفاده ازمرکز ارائه دهنده برنامه‌های فرهنگی و هنری فراهم کند.
ماده ۲۱ - وزارت آموزش و پرورش موظف است آموزشهای لازم را جهت تکریم سالمندان در
خانواده بهمنظور بهره‌مندی از تجارب سالمندان و شیوه زندگی سالم جهت دستیابی به
سالمندی سالم و فعال متناسب با هریک از مقاطع تحصیلی در کتب درسی منظور و در
مناسبتهای خاص مطرح نماید.
ماده ۲۲ - به منظور پیشگیری از اعمال خشونت علیه افراد سالمند در خانواده و جامعه
ضروری است‌دستگاههای ذی‌ربط ضمن پیشنهاد و جلب حمایتهای قانونی اقدامات لازم را
انجام دهند.
ماده ۲۳ - اعتبار مورد نیاز برای اجرای مفاد این آیین‌نامه علاوه بر اعتباراتی که
تاکنون در بودجه سالانه برای‌دستگاههای ارائه دهنده خدمات لازم به سالمندان
پیش‌بینی گردیده است، از محل اعتبارات ویژه‌ای که سازمان‌مدیریت و برنامه‌ریزی
کشور تحت عنوان برنامه‌های ساماندهی سالمندان در ذیل ردیفهای اعتباری
دستگاههای‌ذی‌ربط یا در ردیف مستقل برای برنامه‌های جدید در لوایح بودجه سنواتی
منظور می‌نماید، تأمین و پرداخت می‌گردد.
محمدرضا عارف - معاون اول رییس‌جمهور
۱ - واژه «خط» در متن مصوبه ابلاغی از سوی دفتر محترم هیأت دولت به اشتباه «خطر»
